ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی در جهان است که اغلب بدون علامت بوده و ممکن است سال‌ها در بدن فرد باقی بماند. در حالی که بسیاری از انواع HPV بی‌ضرر هستند و خودبه‌خود از بین می‌روند، برخی از انواع پرخطر آن با سرطان دهانه رحم و سایر سرطان‌های ناحیه تناسلی مرتبط هستند. به همین دلیل، غربالگری دقیق و به‌موقع با تست HPV می‌تواند نقش کلیدی در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از بیماری‌های جدی ایفا کند.
در این مقاله به بررسی کامل تست HPV، نحوه انجام، تفسیر نتایج، ارتباط آن با پاپ اسمیر و پاسخ به سوالات رایج بیماران پرداخته‌ایم.
ویروس HPV چیست؟
HPV مخفف ویروس پاپیلومای انسانی است؛ خانواده‌ای بزرگ از ویروس‌ها که بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارند. این ویروس از طریق تماس مستقیم پوست با پوست، معمولاً در حین روابط جنسی منتقل می‌شود. حدود ۴۰ نوع از HPV میتوانند ناحیه تناسلی را آلوده کنند.
انواع HPV به دو گروه تقسیم می‌شوند:
- نوع کم‌خطر: این نوع‌ها ممکن است منجر به ایجاد زگیل تناسلی شوند ولی با سرطان ارتباطی ندارند.
- نوع پرخطر: این نوع‌ها میتوانند باعث ایجاد تغییرات پیش‌سرطانی در سلول‌های دهانه رحم و در نهایت منجر به سرطان شوند.
شایع‌ترین انواع پرخطر شامل HPV نوع 16 و 18 هستند که عامل حدود ۷۰٪ موارد سرطان دهانه رحم در سراسر جهان‌اند.
تست HPV چه چیزی را بررسی میکند؟
تست HPV برای شناسایی وجود DNA یا RNA ویروس‌های پرخطر در سلول‌های دهانه رحم طراحی شده است. این آزمایش می‌تواند مشخص کند که آیا زنی در معرض خطر ابتلا به ضایعات پیش‌سرطانی یا سرطان دهانه رحم قرار دارد یا خیر.
این تست ممکن است به‌تنهایی یا همراه با تست پاپ اسمیر انجام شود. در صورت مثبت بودن تست، ممکن است پزشک توصیه به بررسی‌های بیشتر مانند کولپوسکوپی یا نمونه‌برداری کند.
چه کسانی باید تست HPV انجام دهند؟
توصیه‌های پزشکی بر اساس سن و وضعیت بالینی فرد متفاوت است، اما معمولاً تست HPV در شرایط زیر توصیه می‌شود:
- زنان بالای ۳۰ سال بهصورت روتین هر ۵ سال یک‌بار، همراه با پاپ اسمیر یا به‌تنهایی
- زنان با نتایج غیرطبیعی در پاپ اسمیر (مانند ASC-US)
- زنانی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند یا سابقه ابتلا به ضایعات پیش‌سرطانی داشته‌اند
- در برخی موارد، برای پیگیری نتایج درمان‌های قبلی یا بعد از بیوپسی دهانه رحم
نحوه انجام تست HPV چگونه است؟
نمونهگیری برای تست HPV بسیار شبیه به پاپ اسمیر است. این مراحل معمولاً شامل موارد زیر می‌باشد:
- بیمار روی تخت معاینه قرار می‌گیرد و پزشک با ابزار اسپکولوم، دهانه واژن را باز نگه می‌دارد.
- با استفاده از برس یا سواب مخصوص، نمونه‌ای از سلول‌های دهانه رحم جمع‌آوری می‌شود.
- نمونه به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال می‌شود تا از نظر وجود انواع پرخطر HPV بررسی شود.
فرایند کاملاً بدون درد یا با ناراحتی خفیف همراه است و در مدت زمان کوتاهی انجام می‌شود.
تفسیر نتایج تست HPV
نتایج این تست به پزشک کمک میکند تا درباره نیاز به بررسی‌های بیشتر یا صرفاً پیگیری دوره‌ای تصمیم‌گیری کند:
- نتیجه منفی: هیچ نوع پرخطر HPV شناسایی نشده و نیاز به پیگیری خاصی نیست.
- نتیجه مثبت: ویروس پرخطر شناسایی شده و بسته به نوع آن، ممکن است نیاز به بررسی‌های تکمیلی باشد.
- نتایج نامشخص یا ناکامل: ممکن است به‌دلیل کیفیت پایین نمونه یا مشکلات فنی باشد؛ تکرار تست پیشنهاد می‌شود.
تفاوت تست HPV با پاپ اسمیر
تست پاپ اسمیر برای بررسی تغییرات غیرطبیعی سلول‌های دهانه رحم طراحی شده، در حالی‌که تست HPV وجود ویروس‌های عامل این تغییرات را شناسایی میکند. انجام هر دو تست بهصورت مکمل، دقت غربالگری را افزایش می‌دهد.
به‌طور کلی:
- پاپ اسمیر: تغییرات سلولی را شناسایی میکند.
- HPV: وجود ویروس پرخطر را بررسی میکند.
- هر دو: در کنار هم برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم مؤثرتر هستند.
آیا انجام تست HPV در مردان امکان‌پذیر است؟
در حال حاضر، دستورالعمل‌های بالینی سازمان‌های معتبر جهانی مانند CDC و WHO، انجام غربالگری روتین HPV در مردان را توصیه نمی‌کنند. با این حال، در شرایط خاص—از جمله مردان با سابقه‌ی شریک جنسی مبتلا، یا مردانی که در معرض خطر بالاتری از نظر عفونت‌های مقاربتی هستند (نظیر MSM یا افراد با نقص ایمنی)—تست HPV می‌تواند به‌عنوان بخشی از بررسی‌های بالینی مورد توجه قرار گیرد. در مردان، نمونهگیری برای تشخیص HPV معمولاً از نواحی‌ای مانند آلت تناسلی، مقعد یا مجرای ادراری صورت می‌گیرد. روش اصلی تشخیص، تست مولکولی PCR است که امکان شناسایی DNA ویروس و تعیین ژنوتیپ‌های پرخطر (مانند HPV-16 و HPV-18) را فراهم می‌سازد. شناسایی این ژنوتیپ‌ها در مردان می‌تواند به تشخیص زودهنگام ضایعات پرخطر یا انتقال ناخواسته ویروس به شریک جنسی کمک کند، گرچه هنوز درمان اختصاصی برای خود ویروس وجود ندارد.
جمع‌بندی
تست HPV یک ابزار غربالگری حیاتی برای تشخیص عفونت‌های پرخطر پاپیلومای انسانی و پیشگیری از سرطان دهانه رحم است. انجام این تست به‌ویژه برای زنان بالای ۳۰ سال توصیه می‌شود. همراهی آن با تست پاپ اسمیر، دقت تشخیص و امکان مداخله زودهنگام را افزایش می‌دهد. با مراجعه منظم به پزشک و انجام تستهای غربالگری، می‌توان از بروز بیماری‌های جدی جلوگیری کرد.
در صورتی که نیاز به انجام تست HPV دارید، امکان نمونهگیری برای آقایان و تفسیر تخصصی نتایج در آزمایشگاه فراهم است. برای مشاهده جزئیات، دریافت نوبت یا اطلاع از شرایط انجام تست، همین حالا از طریق پذیرش آنلاین یا واتساپ اقدام کنید. آزمایشگاه رسا، به‌عنوان یکی از مراکز انجام تست HPV در کرج، آماده ارائه خدمات تخصصی به شماست.
سوالات متداول درباره تست HPV
در ادامه به پرسشهای رایج درباره نحوه انجام، تفسیر نتایج و ارتباط تست HPV با پاپ اسمیر پاسخ دادهایم.
تست HPV معمولاً بدون درد است، اما ممکن است هنگام نمونهگیری احساس ناراحتی خفیفی مشابه پاپ اسمیر داشته باشید.
خیر، مثبت بودن تست HPV به معنای ابتلا به سرطان نیست. این نتیجه تنها نشاندهنده وجود ویروس پرخطر است که ممکن است در آینده منجر به تغییرات سلولی شود.
در حال حاضر تست HPV بهصورت غربالگری برای مردان توصیه نمیشود، اما آنها میتوانند ناقل ویروس باشند و شریک جنسی خود را آلوده کنند.
خیر، واکسن از ابتلا به برخی انواع HPV پرخطر جلوگیری میکند اما پوشش کامل ندارد؛ بنابراین انجام تستهای غربالگری همچنان ضروری است.
