آزمایش اسپرم یا آنالیز مایع منی یکی از مهمترین آزمایشهای تشخیصی در ارزیابی باروری مردان است. این آزمایش با بررسی تعداد، تحرک، شکل و کیفیت اسپرمها، اطلاعات ارزشمندی درباره سلامت سیستم تولیدمثل مردان در اختیار پزشک قرار میدهد و بهطور گسترده در آزمایشگاههای تشخیص طبی انجام میشود.
آزمایش اسپرم چیست؟
آزمایش اسپرم بررسی آزمایشگاهی مایع منی از نظر پارامترهای کمی و کیفی اسپرمهاست. این آزمایش معمولاً اولین اقدام در بررسی ناباروری مردان محسوب میشود و میتواند اختلالات مربوط به تولید، بلوغ یا انتقال اسپرم را مشخص کند.
چه زمانی آزمایش اسپرم درخواست میشود؟
آزمایش اسپرم در شرایط مختلفی درخواست میشود، از جمله:
- ناباروری زوجین پس از ۱۲ ماه تلاش برای بارداری
- بررسی کاهش تعداد یا کیفیت اسپرم
- پیگیری درمانهای ناباروری
- بررسی وضعیت اسپرم پس از وازکتومی
- آمادگی برای روشهای کمکباروری مانند IVF و IUI
آمادگی قبل از انجام آزمایش اسپرم
رعایت نکات قبل از انجام آزمایش نقش مهمی در دقت نتایج دارد:
- پرهیز جنسی به مدت ۲ تا ۵ روز قبل از نمونهگیری
- عدم مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر
- اطلاع به آزمایشگاه در صورت مصرف دارو
- پرهیز از تب یا بیماری حاد در هفتههای قبل از آزمایش
نحوه نمونهگیری آزمایش اسپرم
نمونهگیری معمولاً از طریق استمنا و در ظرف استریل مخصوص آزمایشگاه انجام میشود. توصیه میشود نمونهگیری در محل آزمایشگاه انجام شود تا دمای نمونه حفظ شده و زمان انتقال کوتاه باشد. در صورت نمونهگیری در منزل، نمونه باید حداکثر ظرف ۳۰ تا ۶۰ دقیقه به آزمایشگاه تحویل داده شود.
پارامترهای بررسیشده در آزمایش اسپرم
در آزمایش اسپرم، شاخصهای مختلفی بررسی میشود، از جمله:
- حجم مایع منی: حداقل طبیعی 1.5 میلیلیتر
- تعداد اسپرم: حداقل 15 میلیون در هر میلیلیتر
- تحرک اسپرم: توانایی حرکت مؤثر اسپرمها
- مورفولوژی: درصد اسپرمهای با شکل طبیعی
- زندهمانی: درصد اسپرمهای زنده
تفسیر نتایج آزمایش اسپرم
تفسیر نتایج آزمایش اسپرم باید همواره توسط پزشک انجام شود. یک نتیجه غیرطبیعی بهتنهایی به معنی ناباروری قطعی نیست و در بسیاری از موارد تکرار آزمایش پس از ۲ تا ۳ ماه توصیه میشود. عواملی مانند استرس، تب، عفونت یا سبک زندگی میتوانند بر نتیجه آزمایش تأثیر بگذارند.
عوامل مؤثر بر کیفیت اسپرم
عوامل مختلفی میتوانند کیفیت اسپرم را تحت تأثیر قرار دهند:
- سیگار و مصرف الکل
- استرس و کمخوابی
- اضافه وزن
- قرار گرفتن در معرض حرارت بالا
- برخی داروها و بیماریها
جمعبندی
آزمایش اسپرم یکی از مهمترین ابزارهای آزمایشگاهی برای ارزیابی باروری مردان است. انجام صحیح نمونهگیری، رعایت آمادگی قبل از آزمایش و بررسی تخصصی نمونه در آزمایشگاه نقش کلیدی در دقت نتایج دارد. تفسیر نهایی نتایج باید همواره توسط پزشک و در کنار سایر بررسیهای بالینی انجام شود.
سوالات متداول درباره آزمایش اسپرم
در این بخش به پرتکرارترین سوالات درباره آزمایش اسپرم پاسخ داده شده است.
این آزمایش برای بررسی باروری مردان، ناباروری زوجین و پیگیری درمانهای مرتبط انجام میشود.
معمولاً پرهیز جنسی ۲ تا ۵ روز قبل از آزمایش توصیه میشود.
خیر، یک نتیجه غیرطبیعی بهتنهایی کافی نیست و معمولاً نیاز به تکرار آزمایش و بررسیهای تکمیلی دارد.
