تفسیر آزمایش خون : راهنمای کامل و ساده برای خواندن جواب آزمایش

بخش هماتولوژی (Hematology)

آزمایش‌های هماتولوژی برای بررسی سلامت و عملکرد سلول‌های خونی انجام می‌شوند و در ارزیابی بیماری‌های کم‌خونی، اختلالات انعقادی و عفونت‌ها اهمیت بالایی دارند. مهم‌ترین تست این بخش آزمایش CBC است که به طور کامل پارامترهای خونی را تحلیل می‌کند.

آزمایش CBC (Complete Blood Count)

CBC (شمارش کامل خون) اطلاعات کاملی در مورد سه رده سلولی اصلی خون یعنی گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها به‌همراه شاخص‌های آنها فراهم می‌کند و پایه تشخیص بسیاری از بیماری‌های خونی است.

گلبول‌های سفید (WBC)

گلبول‌های سفید (لکوسیت‌ها) عناصر کلیدی سیستم ایمنی هستند و محدوده طبیعی آن‌ها در بزرگسالان 4500 تا 11000 در هر میکرولیتر خون است. افزایش WBC (لکوسیتوز) معمولاً در عفونت‌های باکتریایی، التهابات شدید، استرس، واکنش‌های آلرژیک یا بیماری‌های خونی مانند لوسمی دیده می‌شود. کاهش WBC (لکوپنی) می‌تواند ناشی از عفونت‌های ویروسی شدید، نقص ایمنی، نارسایی مغز استخوان یا مصرف داروهای سرکوب ایمنی باشد. در تفسیر WBC همیشه باید افتراق لکوسیت‌ها (DIFF) نیز بررسی شود.

حالت	محدوده	علت‌های شایع
نرمال	4500–11000	ایمنی طبیعی
افزایش	>11000	عفونت، التهاب، استرس، سرطان خون
کاهش	<4500	نارسایی مغز استخوان، عفونت ویروسی، نقص ایمنی

• تفسیر WBC بدون DIFF ناقص است.
• افزایش یا کاهش شدید نیازمند بررسی سریع علت است.

گلبول‌های قرمز (RBC)

گلبول‌های قرمز حامل اکسیژن هستند و بخش اصلی حجم سلولی خون را تشکیل می‌دهند. محدوده طبیعی RBC در مردان 4.7–6.1 و در زنان 4.2–5.4 میلیون در میکرولیتر است. افزایش RBC (اریتروسیتوز) در دهیدراتاسیون، زندگی در ارتفاع بالا یا بیماری‌های ریوی مزمن دیده می‌شود. کاهش RBC (آنمی) به دلایل فقر آهن، کمبود ویتامین B12، خونریزی مزمن یا نارسایی مغز استخوان رخ می‌دهد.

حالت	محدوده	علت‌های شایع
نرمال	مرد: 4.7–6.1 زن: 4.2–5.4	انتقال طبیعی اکسیژن
افزایش	>6.1	پلی‌سیتمی، دهیدراتاسیون
کاهش	<4.2	کم‌خونی، خونریزی، کمبود آهن یا B12

• همیشه RBC با Hb و Hct تفسیر شود.
• در آنمی حتماً علت‌یابی کمبود آهن یا ویتامین انجام گردد.

هموگلوبین (Hb)

هموگلوبین پروتئین اصلی داخل گلبول قرمز است و اکسیژن را به بافت‌ها منتقل می‌کند. محدوده طبیعی هموگلوبین در مردان 13.8–17.2 و در زنان 12.1–15.1 گرم در دسی‌لیتر است. افزایش آن به‌طور معمول در پلی‌سیتمی، بیماری‌های مزمن ریوی یا دهیدراتاسیون مشاهده می‌شود و کاهش آن مهم‌ترین نشانه کم‌خونی است.

حالت	محدوده	علت‌های شایع
نرمال	مرد: 13.8–17.2 زن: 12.1–15.1	اکسیژن‌رسانی طبیعی
افزایش	>17.2	دهیدراتاسیون، بیماری ریوی
کاهش	<12.1	کم‌خونی، خونریزی، بیماری مزمن

• Hb را همراه با RBC و Hct ارزیابی کنید.
• هر Hb پایین نیاز به بررسی علت آنمی دارد.

هماتوکریت (Hct)

هماتوکریت درصد حجم گلبول‌های قرمز نسبت به حجم کل خون است. محدوده طبیعی آن در مردان 40–52% و در زنان 36–48% است. بالا بودن هماتوکریت معمولاً به‌علت کاهش حجم پلاسما (دهیدراتاسیون) یا پلی‌سیتمی است. پایین بودن آن در خونریزی یا آنمی رخ می‌دهد.

حالت	محدوده	علت‌های شایع
نرمال	مرد: 40–52% زن: 36–48%	حجم طبیعی RBC
افزایش	>52%	دهیدراتاسیون، پلی‌سیتمی
کاهش	<36%	خونریزی، آنمی

• Hct معمولا با Hb و RBC تفسیر می‌شود.

پلاکت‌ها (PLT)

پلاکت‌ها در فرایند لخته‌سازی خون و پیشگیری از خونریزی اهمیت زیادی دارند. مقدار طبیعی آنها 150,000–450,000 در میکرولیتر است. افزایش پلاکت (ترومبوسیتوز) ممکن است در التهاب، عفونت یا سرطان دیده شود. کاهش پلاکت (ترومبوسیتوپنی) خطر خونریزی را به‌دنبال دارد و می‌تواند ناشی از نارسایی مغز استخوان یا بیماری‌های خودایمنی باشد.

حالت	محدوده	علت‌های شایع
نرمال	150,000–450,000	انعقاد طبیعی
افزایش	>450,000	عفونت، التهاب، سرطان
کاهش	<150,000	نارسایی مغز استخوان، بیماری ایمنی

• پلاکت زیر 50,000 خطر خونریزی جدی دارد.

شاخص‌های RBC (MCV, MCH, MCHC)

شاخص‌های RBC شامل MCV (حجم متوسط سلول)، MCH (مقدار متوسط هموگلوبین در هر سلول)، و MCHC (غلظت متوسط هموگلوبین در گلبول قرمز) هستند. این شاخص‌ها در افتراق کم‌خونی‌ها بسیار ارزشمندند.

• MCV پایین: کم‌خونی فقر آهن یا تالاسمی
• MCV بالا: کم‌خونی ناشی از کمبود B12 یا اسید فولیک
• MCH و MCHC پایین: آنمی هایپوکروم

شاخص	محدوده نرمال	تفسیر
MCV	80–100 fL	حجم RBC؛ پایین در فقر آهن، بالا در کمبود B12
MCH	27–33 pg	میزان Hb در هر RBC
MCHC	32–36 g/dL	غلظت Hb در RBC

• MCV اولین شاخص تشخیص نوع آنمی است.

سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR)

ESR شاخص غیر اختصاصی التهاب است و بالا بودن آن می‌تواند نشانه عفونت، بیماری‌های مزمن التهابی یا بدخیمی باشد. محدوده نرمال آن برای مردان کمتر از 15 و برای زنان کمتر از 20 میلی‌متر در ساعت است.

حالت	محدوده	تفسیر
نرمال	مرد: <15 زن: <20	بدون التهاب فعال
افزایش	>20	بیماری التهابی، بدخیمی، عفونت

• ESR به‌تنهایی تشخیصی نیست و با علائم بالینی تحلیل شود.

رتیکولوسیت

رتیکولوسیت‌ها گلبول‌های قرمز نابالغ هستند و شاخص فعالیت مغز استخوان در تولید RBC به‌حساب می‌آیند. محدوده طبیعی آنها 0.5–2% کل RBC است. افزایش رتیکولوسیت به معنای پاسخ مغز استخوان به کم‌خونی یا خونریزی است و کاهش آن نشانگر اختلال تولید گلبول قرمز است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	0.5–2%	فعالیت طبیعی مغز استخوان
افزایش	>2%	پاسخ جبرانی به کم‌خونی
کاهش	<0.5%	اختلال در تولید RBC

• رتیکولوسیت در بررسی کم‌خونی بسیار کمک‌کننده است.

بخش بیوشیمی خون (Blood Biochemistry)

آزمایش‌های بیوشیمی خون مجموعه‌ای از تست‌ها هستند که عملکرد متابولیک بدن را از طریق بررسی قند، چربی‌ها، آنزیم‌های کبدی، اوره، کراتینین و الکترولیت‌ها ارزیابی می‌کنند. این شاخص‌ها در تشخیص دیابت، بیماری‌های کلیوی، کبدی و اختلالات متابولیک نقشی کلیدی دارند.

قند خون ناشتا (FBS)

FBS (Fasting Blood Sugar) میزان قند خون را پس از 8 تا 12 ساعت ناشتایی مشخص می‌کند و برای غربالگری دیابت و پایش کنترل قند خون در بیماران دیابتی اهمیت زیادی دارد. محدوده طبیعی FBS بین 70 تا 99 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. مقادیر 100 تا 125 به عنوان پره‌دیابت در نظر گرفته می‌شود و مقادیر بالای 126 میلی‌گرم در دسی‌لیتر معمولاً به‌عنوان معیار تشخیص دیابت مطرح است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	70–99 mg/dL	کنترل طبیعی گلوکز
پره‌دیابت	100–125 mg/dL	ریسک بالای دیابت
دیابت	>126 mg/dL	تشخیص دیابت (در دو نوبت)

علل افزایش FBS

• دیابت نوع 1 یا 2
• استرس، سکته قلبی، عفونت‌های شدید
• داروهای کورتیکواستروئیدی
• سندروم کوشینگ

علل کاهش FBS

• مصرف بیش از حد انسولین
• گرسنگی طولانی
• نارسایی آدرنال
• بیماری‌های شدید کبدی

نکات کلینیکی FBS

• برای تشخیص قطعی دیابت باید دو بار آزمایش با نتیجه >126 انجام شود.
• بهتر است همزمان HbA1C و OGTT هم بررسی شود.

پروفایل چربی خون (Lipid Profile)

پروفایل چربی یکی از بخش‌های مهم بیوشیمی خون است که میزان چربی‌ها را اندازه‌گیری می‌کند و در ارزیابی ریسک بیماری‌های قلبی-عروقی کاربرد دارد. این پروفایل معمولاً شامل کلسترول کل، LDL، HDL و تری‌گلیسرید است.

کلسترول کل (Total Cholesterol)

کلسترول ماده‌ای چرب است که برای ساخت هورمون‌ها و دیواره سلولی ضروری است اما افزایش بیش از حد آن باعث رسوب در دیواره عروق و افزایش ریسک سکته قلبی یا مغزی می‌شود. محدوده طبیعی کلسترول کمتر از 200 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	<200 mg /dL	خطر قلبی پایین
مرزی بالا	200–239 mg/dL	نیاز به تغییر سبک زندگی
زیاد	>240 mg/dL	خطر بیماری قلبی بالا

علل افزایش کلسترول

• رژیم پرچرب
• کم‌تحرکی
• ژنتیک
• کم‌کاری تیروئید

نکات کلینیکی کلسترول

• همزمان باید LDL و HDL بررسی شود.
• توصیه به رژیم کم‌چرب و ورزش الزامی است.

کلسترول LDL

LDL به‌عنوان «کلسترول بد» شناخته می‌شود چون تمایل به رسوب در عروق دارد و موجب تصلب شرایین می‌شود. هر چه LDL پایین‌تر باشد بهتر است. مقدار مطلوب LDL زیر 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
مطلوب	<100 mg /dL	کمترین ریسک قلبی
مرزی	100–159 mg/dL	ریسک متوسط
بالا	>160 mg/dL	ریسک بالا

نکات کلینیکی LDL

• هدف LDL <100 در بیماران قلبی یا دیابتی
• کاهش وزن و فعالیت بدنی مهم‌ترین درمان غیر دارویی است.

کلسترول HDL

HDL به‌عنوان «کلسترول خوب» عمل می‌کند چون باعث برداشت کلسترول اضافی از خون و انتقال آن به کبد جهت دفع می‌شود. سطح HDL بالاتر بهتر است. مقدار مطلوب بالاتر از 60 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
کم	<40 mg /dL	ریسک بیماری قلبی بالا
مطلوب	>60 mg/dL	محافظ قلب

نکات کلینیکی HDL

• ورزش منظم و تغذیه سالم HDL را افزایش می‌دهد.
• HDL پایین یک عامل خطر مهم برای سکته قلبی است.

تری‌گلیسرید (TG)

تری‌گلیسریدها از دیگر چربی‌های خون هستند که از متابولیسم قند و چربی تولید می‌شوند و در افراد با رژیم پرکربوهیدرات بالا می‌روند. محدوده نرمال تری‌گلیسرید کمتر از 150 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	<150 mg /dL	کم‌خطر
مرزی بالا	150–199 mg/dL	نیاز به تغییر رژیم
بالا	>200 mg/dL	ریسک پانکراتیت

نکات کلینیکی تری‌گلیسرید

• مصرف قند بالا (شیرینی و نوشابه) تری‌گلیسرید را افزایش می‌دهد.
• تری‌گلیسرید خیلی بالا می‌تواند باعث پانکراتیت شود.

نیتروژن اوره خون (BUN)

BUN شاخصی از عملکرد کلیه‌ها و متابولیسم پروتئین است. محدوده نرمال آن 7 تا 20 میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌باشد. افزایش BUN می‌تواند به‌علت نارسایی کلیوی، دهیدراتاسیون یا مصرف رژیم پرپروتئین باشد.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	7–20 mg/dL	عملکرد طبیعی کلیه
بالا	>20 mg/dL	اختلال کلیه، کم‌آبی، خونریزی گوارشی
پایین	<7 mg /dL	کمبود پروتئین، بیماری کبدی

نکات کلینیکی BUN

• BUN همیشه با کراتینین تفسیر شود.
• در دهیدراتاسیون BUN نسبتا بیشتر از کراتینین بالا می‌رود.

کراتینین (Creatinine)

کراتینین شاخص مهم دیگری برای عملکرد کلیه است و از متابولیسم کراتین در عضلات حاصل می‌شود. مقدار نرمال آن برای مردان 0.7–1.3 و برای زنان 0.6–1.1 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	0.7–1.3 mg/dL	عملکرد طبیعی کلیه
بالا	>1.3 mg/dL	کاهش عملکرد کلیه

نکات کلینیکی کراتینین

• کراتینین نسبت به BUN حساس‌تر برای عملکرد کلیه است.
• افزایش سریع کراتینین نیازمند بررسی فوری است.

آنزیم‌های کبدی (Liver Enzymes)

آزمایش آنزیم‌های کبدی شامل ALT، AST و ALP به بررسی عملکرد سلول‌های کبد و شناسایی آسیب کبدی کمک می‌کند.

ALT (آلانین آمینوترانسفراز)

ALT آنزیمی است که عمدتاً در کبد یافت می‌شود و افزایش آن نشانه آسیب سلول‌های کبدی است. محدوده نرمال ALT معمولاً تا 40 واحد در لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	<40 U /L	عملکرد طبیعی کبد
بالا	>40 U/L	آسیب سلول‌های کبدی، هپاتیت

نکات کلینیکی ALT

• ALT حساس‌ترین شاخص التهاب کبدی است.
• همیشه همراه AST بررسی شود.

AST (آسپارتات آمینوترانسفراز)

AST آنزیمی است که در کبد، قلب، عضلات و کلیه وجود دارد. افزایش AST معمولاً به‌همراه ALT در بیماری‌های کبدی (مثل هپاتیت) دیده می‌شود ولی در آسیب عضلانی و سکته قلبی هم می‌تواند افزایش یابد. محدوده نرمال AST معمولاً تا 40 واحد در لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	<40 U /L	طبیعی
بالا	>40 U/L	هپاتیت، آسیب قلبی، آسیب عضلانی

نکات کلینیکی AST

• AST به‌تنهایی اختصاصی برای کبد نیست.
• نسبت AST/ALT به تشخیص بیماری کبدی کمک می‌کند.

ALP (آلکالین فسفاتاز)

ALP آنزیمی است که در سلول‌های استخوانی و صفراوی به‌طور طبیعی یافت می‌شود. افزایش ALP می‌تواند نشان‌دهنده بیماری‌های استخوانی (مثلاً راشیتیسم، استئوپروز) یا انسداد مجاری صفراوی باشد. محدوده طبیعی آن 44 تا 147 واحد در لیتر در نظر گرفته می‌شود.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	44–147 U/L	وضعیت طبیعی
بالا	>147 U/L	بیماری استخوان، انسداد صفراوی

نکات کلینیکی ALP

• در کودکان به دلیل رشد استخوان، ALP بالاتر است.
• همراه GGT برای تشخیص اختلال کبدی تفسیر می‌شود.

بیلی‌روبین (Bilirubin)

بیلی‌روبین حاصل تجزیه هموگلوبین است و از عملکرد کبد در دفع رنگدانه‌های خون اطلاع می‌دهد. افزایش آن باعث زردی پوست (یرقان) می‌شود. محدوده نرمال بیلی‌روبین تام 0.3–1.2 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	0.3–1.2 mg/dL	وضعیت طبیعی
بالا	>1.2 mg/dL	زردی، مشکلات کبد، انسداد صفراوی

نکات کلینیکی بیلی‌روبین

• بیلی‌روبین مستقیم و غیرمستقیم باید جداگانه بررسی شوند.
• زردی نوزادان اغلب به‌علت بیلی‌روبین غیرمستقیم است.

سدیم (Sodium)

سدیم مهم‌ترین الکترولیت خارج سلولی است که در تنظیم تعادل آب و اسید–باز نقش دارد. محدوده طبیعی سدیم 135–145 میلی‌اکی‌والان در لیتر است. افزایش یا کاهش شدید سدیم می‌تواند عوارض عصبی ایجاد کند.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	135–145 mEq/L	متعادل
هایپرناترمی	>145	دهیدراتاسیون، مصرف نمک زیاد
هیپوناترمی	<135	نارسایی قلب، سندرم SIADH

نکات کلینیکی سدیم

• تغییرات شدید سدیم باعث تشنج یا کما می‌شود.
• اصلاح سدیم باید به آهستگی انجام شود.

پتاسیم (Potassium)

پتاسیم مهم‌ترین الکترولیت داخل سلولی است و برای عملکرد طبیعی عضله قلب حیاتی است. محدوده طبیعی آن 3.5–5.0 میلی‌اکی‌والان در لیتر می‌باشد. بالا یا پایین رفتن پتاسیم می‌تواند به آریتمی قلبی منجر شود.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	3.5–5.0 mEq/L	متعادل
هایپرکالمی	>5.0	نارسایی کلیه، اسیدوز
هیپوکالمی	<3.5	استفراغ، اسهال، مصرف دیورتیک

نکات کلینیکی پتاسیم

• هیپرکالمی تهدیدکننده حیات است.
• در نارسایی کلیه باید سطح پتاسیم به‌دقت پایش شود.

کلسیم (Calcium)

کلسیم برای سلامت استخوان‌ها، عملکرد عصبی و عضلانی اهمیت دارد. محدوده طبیعی آن 8.5–10.5 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است. تغییرات شدید کلسیم می‌تواند موجب تشنج یا آریتمی شود.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	8.5–10.5 mg/dL	طبیعی
هایپرکلسمی	>10.5	پرکاری پاراتیروئید، بدخیمی
هیپوکلسمی	<8.5	کمبود ویتامین D، هیپوپاراتیروئیدیسم

نکات کلینیکی کلسیم

• کلسیم یونیزه ارزش واقعی عملکرد فیزیولوژیک دارد.
• در کمبود آلبومین باید کلسیم تصحیح‌شده محاسبه شود.

بخش هورمون‌ها (Hormones)

آزمایش‌های هورمونی برای بررسی عملکرد غدد درون‌ریز بدن انجام می‌شوند و به تشخیص بیماری‌های تیروئید، فوق‌کلیه، هیپوفیز و سایر غدد کمک می‌کنند. در ادامه، مهم‌ترین هورمون‌های پرکاربرد آزمایشگاهی را بررسی می‌کنیم.

هورمون TSH

TSH یا هورمون محرک تیروئید از غده هیپوفیز ترشح می‌شود و ترشح هورمون‌های T3 و T4 تیروئید را تنظیم می‌کند. محدوده طبیعی TSH معمولاً بین 0.4 تا 4.0 μIU/mL است. مقادیر بالا نشانه کم‌کاری تیروئید (تیروئید کم‌فعال) و مقادیر پایین نشانه پرکاری تیروئید یا اختلال هیپوفیز است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	0.4–4.0 μIU/mL	عملکرد طبیعی تیروئید
بالا	>4.0	کم‌کاری تیروئید اولیه
پایین	<0.4	پرکاری تیروئید، اختلال هیپوفیز

نکات کلینیکی TSH

• بهترین تست غربالگری بیماری‌های تیروئید است.
• همراه T4 و T3 برای تشخیص نهایی تفسیر شود.

هورمون T4 (تیروکسین)

T4 هورمون اصلی تیروئید است که سطح متابولیسم بدن را تنظیم می‌کند. محدوده طبیعی T4 کلی حدود 4.5–12 میکروگرم در دسی‌لیتر است. T4 بالا نشانه پرکاری تیروئید و T4 پایین نشانه کم‌کاری است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	4.5–12 μg/dL	عملکرد طبیعی تیروئید
بالا	>12	پرکاری تیروئید
پایین	<4.5	کم‌کاری تیروئید

نکات کلینیکی T4

• T4 آزاد (Free T4) ارزش تشخیصی بیشتری از T4 کل دارد.
• T4 با TSH ترکیب شده و علت بیماری تیروئید را مشخص می‌کند.

هورمون T3 (تری یدو تیرونین)

T3 هورمون فعال‌تر تیروئید است که بخش زیادی از اثرات متابولیک تیروئید را اعمال می‌کند. محدوده طبیعی T3 کل حدود 80–200 نانوگرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	80–200 ng/dL	طبیعی
بالا	>200	پرکاری تیروئید
پایین	<80	کم‌کاری تیروئید

نکات کلینیکی T3

• T3 به‌ویژه در پرکاری تیروئید اولیه حساس‌تر است.

پرولاکتین

پرولاکتین هورمونی است که توسط هیپوفیز قدامی ترشح می‌شود و در تحریک ترشح شیر نقش دارد. محدوده طبیعی در زنان غیر باردار زیر 25 نانوگرم در میلی‌لیتر و در مردان زیر 20 است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	مرد: <20 زن: <25 ng/mL	طبیعی
بالا	>25	پرولاکتینوما، هیپوتیروئیدی، داروها

نکات کلینیکی پرولاکتین

• افزایش پرولاکتین باعث اختلال قاعدگی و ناباروری می‌شود.
• داروهای ضد تهوع، ضدافسردگی می‌توانند سطح پرولاکتین را بالا ببرند.

کورتیزول

کورتیزول هورمون استرس است که از غده فوق‌کلیه ترشح می‌شود. این هورمون در تنظیم قند خون، متابولیسم و پاسخ به استرس نقش دارد. سطح طبیعی صبحگاهی کورتیزول 5–25 میکروگرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	5–25 μg/dL (صبح)	طبیعی
بالا	>25	سندروم کوشینگ، استرس شدید
پایین	<5	نارسایی آدرنال (بیماری آدیسون)

نکات کلینیکی کورتیزول

• برای تشخیص بیماری آدیسون یا کوشینگ تفسیر می‌شود.
• سطح کورتیزول عصر کمتر از صبح است.

هورمون LH (لوتئینیزینگ هورمون)

LH از هیپوفیز قدامی ترشح می‌شود و در تنظیم تخمک‌گذاری در زنان و تولید تستوسترون در مردان نقش دارد. سطح LH در خانم‌ها در سیکل قاعدگی متغیر است و اوج آن در اواسط سیکل (روز 14) باعث تخمک‌گذاری می‌شود.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال زنان (فاز فولیکولار)	1.9–12.5 IU/L	طبیعی
نرمال مردان	1.5–9.3 IU/L	طبیعی
بالا	>12.5 (خارج از زمان تخمک‌گذاری)	یائسگی، نارسایی تخمدان
پایین	<1.5	اختلال هیپوفیز یا هیپوتالاموس

نکات کلینیکی LH

• LH همراه FSH برای بررسی ناباروری زنان و مردان استفاده می‌شود.
• اوج LH در اواسط سیکل قاعدگی نشانگر تخمک‌گذاری است.

هورمون FSH (فولیکول‌تحریک‌کننده)

FSH از غده هیپوفیز قدامی ترشح می‌شود و رشد فولیکول‌های تخمدان در زنان و اسپرم‌سازی در مردان را کنترل می‌کند. محدوده طبیعی FSH نیز وابسته به سیکل قاعدگی در خانم‌ها است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال زنان (فاز فولیکولار)	3.5–12.5 IU/L	طبیعی
نرمال مردان	1.4–15.4 IU/L	طبیعی
بالا	>12.5 (خارج از فاز فولیکولار)	نارسایی تخمدان، یائسگی
پایین	<1.4	اختلال هیپوفیز

نکات کلینیکی FSH

• FSH و LH با هم تفسیر می‌شوند.
• در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک ممکن است FSH طبیعی و LH بالا باشد.

هورمون تستوسترون

تستوسترون مهم‌ترین هورمون مردانه است که در تولید اسپرم، توده عضلانی، قدرت بدنی و تمایلات جنسی نقش دارد. محدوده طبیعی تستوسترون در مردان بالغ حدود 300–1000 نانوگرم در دسی‌لیتر است. سطح پایین آن می‌تواند باعث ناباروری و کاهش میل جنسی شود.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال مردان	300–1000 ng/dL	عملکرد طبیعی جنسی و تولید اسپرم
کم	<300	هیپوگنادیسم، اختلال هیپوفیز
بالا	>1000	استفاده از استروئید آنابولیک یا تومور آدرنال

نکات کلینیکی تستوسترون

• در مردان با اختلال نعوظ یا ناباروری باید بررسی شود.
• تستوسترون آزاد (Free) نیز ارزش تشخیصی مهمی دارد.

بتا-HCG

بتا-HCG یک هورمون بارداری است که توسط جفت تولید می‌شود و در آزمایش‌های تشخیص بارداری و همچنین پایش برخی تومورها (مانند کوریوکارسینوما) کاربرد دارد. سطح طبیعی آن در زنان غیر باردار کمتر از 5 mIU/mL است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
زنان غیر باردار	<5 mIU /mL	عدم بارداری
بارداری مثبت	>25 mIU/mL	تشخیص بارداری

نکات کلینیکی بتا-HCG

• در حاملگی خارج‌رحمی نیز افزایش دارد اما کمتر از بارداری طبیعی است.
• در برخی تومورها مانند کوریوکارسینوما سطح بتا-HCG بسیار بالا می‌رود.

هورمون ACTH

ACTH از هیپوفیز قدامی ترشح می‌شود و باعث تحریک غده فوق کلیه برای تولید کورتیزول می‌گردد. محدوده طبیعی ACTH صبحگاهی 10–60 پیکوگرم در میلی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	10–60 pg/mL	طبیعی
بالا	>60	بیماری آدیسون، تومور ACTH ترشح‌کننده
پایین	<10	سرکوب محور هیپوفیز–آدرنال

نکات کلینیکی ACTH

• در سندرم کوشینگ ACTH ممکن است بالا باشد.
• ACTH و کورتیزول باید همزمان تفسیر شوند.

بخش سرولوژی (Serology)

آزمایش‌های سرولوژی به بررسی آنتی‌بادی‌ها و آنتی‌ژن‌ها در سرم خون می‌پردازند و عمدتاً برای تشخیص عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی و برخی مارکرهای التهابی استفاده می‌شوند. این تست‌ها به‌طور گسترده در تشخیص بیماری‌های عفونی و پایش واکنش سیستم ایمنی کاربرد دارند.

CRP (C-Reactive Protein)

CRP یک پروتئین فاز حاد است که توسط کبد تولید می‌شود و در پاسخ به التهاب یا عفونت در خون افزایش می‌یابد. این تست شاخصی غیر اختصاصی برای شناسایی وجود التهاب در بدن محسوب می‌شود. مقدار طبیعی CRP کمتر از 6 میلی‌گرم در لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	<6 mg /L	بدون التهاب فعال
بالا	>6 mg/L	عفونت، التهاب حاد، بیماری خودایمنی

نکات کلینیکی CRP

• CRP در تشخیص افتراقی التهاب‌های باکتریایی از ویروسی کمک می‌کند.
• CRP در بیماری‌های روماتیسمی به‌عنوان شاخص پایش درمان استفاده می‌شود.

RF (Rheumatoid Factor)

RF آنتی‌بادی علیه ایمونوگلوبولین G است که در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید یافت می‌شود. البته در برخی بیماری‌های مزمن عفونی و خودایمنی هم می‌تواند مثبت شود. محدوده طبیعی RF کمتر از 14 IU/mL است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	<14 IU /mL	عدم وجود RF
بالا	>14 IU/mL	آرتریت روماتوئید، بیماری‌های مزمن عفونی

نکات کلینیکی RF

• آزمایش RF به‌تنهایی برای تشخیص کافی نیست.
• همراه آنتی‌CCP و علائم بالینی ارزیابی شود.

ASO (آنتی‌استرپتولیزین O)

ASO آنتی‌بادی بر علیه استرپتولیزین تولیدشده توسط استرپتوکوک گروه A است. این تست در تشخیص بیماری‌های پس از عفونت استرپتوکوکی مانند تب روماتیسمی یا گلومرولونفریت مفید است. محدوده طبیعی ASO معمولاً زیر 200 IU/mL است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	<200 IU /mL	عدم آلودگی اخیر با استرپتوکوک
بالا	>200 IU/mL	عفونت استرپتوکوکی اخیر، تب روماتیسمی

نکات کلینیکی ASO

• در صورت بالا بودن ASO همراه با علائم بالینی، احتمال تب روماتیسمی مطرح می‌شود.
• آزمایش تکراری برای پایش روند درمان اهمیت دارد.

HBsAg (آنتی‌ژن سطحی هپاتیت B)

HBsAg یکی از مهم‌ترین مارکرهای عفونت ویروس هپاتیت B است. وجود آن به معنای آلودگی فعال (حاد یا مزمن) با HBV محسوب می‌شود. منفی بودن این تست نشانه نداشتن هپاتیت B یا بهبودی کامل است.

وضعیت	نتیجه	تفسیر
منفی	عدم وجود HBsAg	فرد واکسینه یا سالم
مثبت	وجود HBsAg	عفونت حاد یا مزمن HBV

نکات کلینیکی HBsAg

• وجود HBsAg بیش از 6 ماه نشانه هپاتیت B مزمن است.
• در صورت مثبت بودن، تست‌های تکمیلی HBeAg و HBV DNA لازم است.

آنتی‌بادی هپاتیت C (HCV Ab)

آنتی‌بادی HCV نشانگر تماس بدن با ویروس هپاتیت C است. نتیجه مثبت آن الزاماً به معنای عفونت فعال نیست و باید با تست PCR تایید شود.

وضعیت	نتیجه	تفسیر
منفی	عدم وجود آنتی‌بادی HCV	عدم تماس با ویروس
مثبت	وجود آنتی‌بادی HCV	تماس قبلی یا عفونت فعال

نکات کلینیکی HCV Ab

• نتیجه مثبت HCV Ab حتماً باید با PCR تایید شود.
• در افراد پرخطر (مثلاً تزریق خون مکرر) غربالگری توصیه می‌شود.

آنتی‌بادی ضد هسته (ANA)

ANA یک آنتی‌بادی خودایمنی است که علیه اجزای هسته سلول عمل می‌کند و در بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس (SLE) یا اسکلرودرمی افزایش می‌یابد. ANA یک تست غربالگری برای بیماری‌های خودایمنی محسوب می‌شود. نتیجه آن به‌صورت مثبت یا منفی گزارش می‌گردد.

وضعیت	نتیجه	تفسیر
منفی	عدم وجود ANA	معمولاً طبیعی
مثبت	وجود ANA	احتمال بیماری خودایمنی (SLE، اسکلرودرمی)

نکات کلینیکی ANA

• نتیجه مثبت ANA به‌تنهایی تشخیصی نیست و نیاز به بررسی بالینی و تست‌های تکمیلی دارد.
• گاهی در افراد سالم ANA مثبت ضعیف دیده می‌شود.

آنتی‌بادی HIV (HIV Ab)

تست آنتی‌بادی HIV برای شناسایی عفونت ویروس HIV به‌کار می‌رود. معمولاً 3 تا 12 هفته پس از آلودگی آنتی‌بادی‌ها در خون قابل شناسایی می‌شوند. نتیجه مثبت این تست به‌معنای آلودگی قطعی با ویروس HIV است.

وضعیت	نتیجه	تفسیر
منفی	عدم وجود آنتی‌بادی	عدم آلودگی
مثبت	وجود آنتی‌بادی HIV	آلودگی با ویروس HIV

نکات کلینیکی HIV Ab

• تست مثبت باید با تست وسترن بلات یا PCR تایید شود.
• در دوران پنجره (window period) ممکن است نتیجه منفی کاذب باشد.

VDRL

تست VDRL برای غربالگری بیماری سیفلیس (Syphilis) استفاده می‌شود. این تست آنتی‌بادی‌های ضد کاردیولیپین را اندازه‌گیری می‌کند. مثبت شدن آن نیاز به تایید با تست TPHA دارد.

وضعیت	نتیجه	تفسیر
منفی	عدم وجود آنتی‌بادی	معمولاً عدم آلودگی
مثبت	وجود آنتی‌بادی	احتمال سیفلیس، نیازمند تایید TPHA

نکات کلینیکی VDRL

• نتیجه مثبت VDRL به‌تنهایی تشخیصی نیست.
• امکان مثبت کاذب در بیماری‌های خودایمنی وجود دارد.

TPHA

TPHA یک تست تاییدی برای تشخیص سیفلیس پس از مثبت شدن VDRL است. آنتی‌بادی‌های اختصاصی علیه ترپونما پالیدوم را شناسایی می‌کند و حساسیت بالاتری نسبت به VDRL دارد.

وضعیت	نتیجه	تفسیر
منفی	عدم وجود آنتی‌بادی	عدم آلودگی
مثبت	وجود آنتی‌بادی	تایید آلودگی به سیفلیس

نکات کلینیکی TPHA

• TPHA تست قطعی‌تر برای تایید سیفلیس است.
• در صورت درمان کامل سیفلیس، ممکن است برای مدت طولانی مثبت باقی بماند.

HBsAb (آنتی‌بادی سطحی هپاتیت B)

HBsAb نشانگر ایمنی نسبت به ویروس هپاتیت B است. اگر این آنتی‌بادی مثبت باشد، نشان می‌دهد فرد قبلاً واکسینه شده یا عفونت را پشت سر گذاشته و ایمنی پیدا کرده است.

وضعیت	نتیجه	تفسیر
منفی	عدم وجود آنتی‌بادی	نیاز به واکسیناسیون
مثبت	وجود آنتی‌بادی	ایمنی نسبت به هپاتیت B

نکات کلینیکی HBsAb

• سطح بالای HBsAb پس از واکسن HBV طبیعی است.
• در صورت سطح پایین HBsAb، یادآور واکسن توصیه می‌شود.

بخش ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها (Vitamins & Trace Elements)

آزمایش‌های این بخش برای بررسی وضعیت تغذیه‌ای بدن و تشخیص کمبود یا مسمومیت با ویتامین‌ها و عناصر ضروری انجام می‌شود. این تست‌ها کمک می‌کنند اختلالات متابولیک، آنمی، یا بیماری‌های مرتبط با سوءتغذیه به موقع شناسایی شود.

ویتامین D

ویتامین D نقش کلیدی در تنظیم سطح کلسیم و فسفر خون و سلامت استخوان‌ها دارد. کمبود آن می‌تواند باعث پوکی استخوان، ضعف عضلانی و حتی افسردگی شود. محدوده طبیعی سطح ویتامین D (25-hydroxy vitamin D) حدود 30–100 نانوگرم در میلی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
کافی	30–100 ng/mL	سطح مناسب
کمبود	<20	ریسک استئوپنی، پوکی استخوان
ناکافی	20–29	نیاز به مکمل
مسمومیت	>100	هیپرکلسمی، سمیت ویتامین D

نکات کلینیکی ویتامین D

• کمبود ویتامین D در ایران بسیار شایع است.
• بهتر است همراه سطح کلسیم تفسیر شود.

ویتامین B12

ویتامین B12 در تکثیر سلولی و تشکیل گلبول قرمز نقش اساسی دارد. کمبود آن باعث آنمی مگالوبلاستیک و اختلالات عصبی می‌شود. محدوده طبیعی آن 200–900 پیکوگرم در میلی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	200–900 pg/mL	کافی
کمبود	<200	آنمی مگالوبلاستیک، اختلال عصبی

نکات کلینیکی B12

• در رژیم‌های گیاه‌خواری کمبود B12 شایع است.
• در صورت کمبود شدید نیاز به تزریق B12 است.

آهن (Serum Iron)

آهن یک ریزمغذی کلیدی برای ساخت هموگلوبین است. محدوده طبیعی آهن سرم 60–170 میکروگرم در دسی‌لیتر است. کاهش آهن نشانه کم‌خونی فقر آهن و افزایش آن معمولاً ناشی از هموکروماتوز یا مصرف بیش از حد مکمل است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	60–170 μg/dL	طبیعی
کمبود	<60	کم‌خونی فقر آهن
بالا	>170	مصرف زیاد آهن، هموکروماتوز

نکات کلینیکی آهن

• آهن به‌تنهایی کافی نیست و باید فریتین و TIBC هم بررسی شود.

فریتین

فریتین پروتئین ذخیره‌کننده آهن در بدن است و بهترین شاخص ارزیابی ذخایر آهن محسوب می‌شود. محدوده طبیعی فریتین برای مردان 24–336 و برای زنان 11–307 نانوگرم در میلی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	مرد: 24–336 زن: 11–307 ng/mL	ذخیره آهن کافی
کم	<24 (مرد)	کمبود ذخیره آهن
بالا	>336 (مرد)	بیماری‌های التهابی، هموکروماتوز

نکات کلینیکی فریتین

• فریتین یک پروتئین فاز حاد است و در التهاب کاذباً بالا می‌رود.
• برای تشخیص قطعی کمبود آهن، همزمان با CRP بررسی شود.

فولات (Folic Acid)

فولات از گروه ویتامین‌های B است که در ساخت DNA و تقسیم سلولی نقش دارد. کمبود آن باعث آنمی مگالوبلاستیک می‌شود. محدوده طبیعی آن 3–17 نانوگرم در میلی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	3–17 ng/mL	طبیعی
کمبود	<3	آنمی مگالوبلاستیک

نکات کلینیکی فولات

• در زنان باردار کمبود فولات باعث نقص لوله عصبی جنین می‌شود.
• مصرف اسیدفولیک پیش از بارداری توصیه می‌شود.

روی (Zinc)

روی یک ریزمغذی مهم در تقویت سیستم ایمنی، ترمیم زخم و رشد سلولی است. محدوده طبیعی آن 70–120 میکروگرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	70–120 μg/dL	سطح مناسب
کمبود	<70	ضعف ایمنی، ریزش مو
بالا	>120	مصرف مکمل بیش از حد

نکات کلینیکی روی

• کمبود روی در کودکان رشد قدی را مختل می‌کند.
• مصرف بیش از حد آن می‌تواند به مسمومیت منجر شود.

بخش آنزیم‌ها و تست‌های عملکردی پانکراس و کبد

این گروه از آزمایش‌ها برای ارزیابی عملکرد آنزیمی کبد و پانکراس طراحی شده‌اند و در تشخیص هپاتیت، سیروز، پانکراتیت و بیماری‌های صفراوی نقش مهمی ایفا می‌کنند.

آمیلاز (Amylase)

آمیلاز آنزیمی است که توسط پانکراس و غدد بزاقی ترشح می‌شود و در هضم نشاسته نقش دارد. افزایش آمیلاز در خون اغلب نشانه التهاب پانکراس (پانکراتیت) است. محدوده طبیعی آمیلاز 30–110 واحد در لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	30–110 U/L	عملکرد طبیعی
بالا	>110	پانکراتیت، التهاب بزاقی، پارگی روده

نکات کلینیکی آمیلاز

• همراه لیپاز برای تشخیص پانکراتیت ارزشمند است.
• در آسیب کلیوی نیز آمیلاز افزایش می‌یابد.

لیپاز (Lipase)

لیپاز آنزیم اختصاصی‌تری برای پانکراس است که در تجزیه چربی‌ها نقش دارد. افزایش لیپاز معمولاً شاخص قابل اعتماد‌تری برای تشخیص پانکراتیت است. محدوده طبیعی آن 0–160 واحد در لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	0–160 U/L	طبیعی
بالا	>160	پانکراتیت حاد

نکات کلینیکی لیپاز

• لیپاز از آمیلاز اختصاصی‌تر برای پانکراس است.
• افزایش لیپاز در پانکراتیت مزمن معمولاً کمتر از پانکراتیت حاد است.

GGT (گاما گلوتامیل ترانسفراز)

GGT در سلول‌های کبد و مجاری صفراوی ساخته می‌شود و افزایش آن نشانه اختلالات صفراوی یا مصرف مزمن الکل است. محدوده طبیعی GGT در مردان زیر 55 و در زنان زیر 38 واحد در لیتر می‌باشد.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	مرد: <55 زن: <38 U/L	عملکرد طبیعی کبد
بالا	>55	مصرف الکل، انسداد صفراوی

نکات کلینیکی GGT

• GGT همراه ALP در بررسی بیماری‌های صفراوی تفسیر می‌شود.
• در الکلی‌ها سطح GGT معمولاً افزایش می‌یابد.

LDH (لاکتات دهیدروژناز)

LDH آنزیمی است که در بسیاری از بافت‌های بدن وجود دارد و افزایش آن می‌تواند به‌علت تخریب بافتی، کم‌خونی همولیتیک، سکته قلبی یا بیماری‌های بدخیم باشد. محدوده طبیعی LDH 140–280 واحد در لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	140–280 U/L	طبیعی
بالا	>280	آسیب بافتی، کم‌خونی همولیتیک، سرطان

نکات کلینیکی LDH

• LDH شاخص غیر اختصاصی آسیب سلولی است.
• ایزوآنزیم‌های LDH به محل آسیب کمک می‌کنند.

بخش عملکرد کلیه (Kidney Function Tests)

آزمایش‌های ارزیابی عملکرد کلیه برای بررسی کارکرد فیلتراسیون و دفع مواد زائد از بدن انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها به تشخیص بیماری مزمن کلیه، نارسایی حاد کلیه و اختلالات آب و الکترولیت کمک می‌کنند.

اوره (BUN)

BUN شاخصی از دفع مواد نیتروژنی در بدن است و افزایش آن معمولاً نشان‌دهنده نارسایی کلیه یا دهیدراتاسیون می‌باشد. محدوده طبیعی آن 7–20 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	7–20 mg/dL	کارکرد طبیعی
بالا	>20	نارسایی کلیه، دهیدراتاسیون
پایین	<7	بیماری کبدی، سوءتغذیه

نکات کلینیکی اوره

• اوره باید همراه با کراتینین تفسیر شود.
• افزایش اوره به‌تنهایی دلیل نارسایی کلیه نیست.

کراتینین (Creatinine)

کراتینین از متابولیسم کراتین عضلات ایجاد می‌شود و مهم‌ترین شاخص فیلتراسیون گلومرولی است. محدوده طبیعی آن در مردان 0.7–1.3 و در زنان 0.6–1.1 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	مرد: 0.7–1.3 زن: 0.6–1.1 mg/dL	طبیعی
بالا	>1.3	نارسایی کلیه

نکات کلینیکی کراتینین

• کراتینین حساس‌ترین شاخص عملکرد کلیه است.
• به‌طور معمول با GFR تفسیر می‌شود.

کلیرانس کراتینین (Creatinine Clearance)

این تست میزان فیلتراسیون واقعی کلیه‌ها را در واحد زمان اندازه‌گیری می‌کند و معمولا در نمونه ادرار 24 ساعته محاسبه می‌شود. محدوده نرمال حدود 90–140 میلی‌لیتر در دقیقه است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	90–140 mL/min	عملکرد کلیه طبیعی
کاهش	<90	کاهش فیلتراسیون گلومرولی

نکات کلینیکی کلیرانس کراتینین

• برای دقت بهتر نمونه ادرار 24 ساعته باید صحیح جمع‌آوری شود.
• جایگزین مدرن‌تر آن محاسبه eGFR است.

اسید اوریک (Uric Acid)

اسید اوریک محصول نهایی متابولیسم پورین‌ها است و افزایش آن ممکن است منجر به نقرس شود. محدوده طبیعی اسید اوریک در مردان 3.4–7 و در زنان 2.4–6 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است.

وضعیت	محدوده	تفسیر
نرمال	مرد: 3.4–7 زن: 2.4–6 mg/dL	طبیعی
بالا	>7	نقرس، نارسایی کلیه، رژیم پرپروتئین
پایین	<2.4	بیماری کبد، سوءتغذیه

نکات کلینیکی اسید اوریک

• در بیمارانی با درد مفاصل و تورم، اسید اوریک بررسی شود.
• مصرف داروهای مدر می‌تواند سطح آن را بالا ببرد.

روش HPLC در آزمایش خون

HPLC (High Performance Liquid Chromatography) یک روش پیشرفته کروماتوگرافی است که در آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی برای اندازه‌گیری دقیق انواع هموگلوبین و مشتقات آن به‌ویژه هموگلوبین A1c یا شناسایی هموگلوبینوپاتی‌ها (مانند تالاسمی یا هموگلوبین S) به‌کار می‌رود.

این روش بر اساس جداسازی اجزای مختلف هموگلوبین با دقت بالا و تکرارپذیری خوب عمل می‌کند و امروزه استاندارد طلایی اندازه‌گیری HbA1c در بیماران دیابتی محسوب می‌شود.

HbA1c با HPLC

هموگلوبین A1c یک شاخص بلندمدت (تقریباً سه‌ماهه) از میانگین قند خون است. به‌کمک HPLC، این شاخص با دقت بالا اندازه‌گیری می‌شود و در پایش درمان دیابت کاربرد فراوانی دارد.

وضعیت	درصد	تفسیر
نرمال	4–5.6%	کنترل طبیعی قند
پره‌دیابت	5.7–6.4%	ریسک بالای دیابت
دیابت	>6.5%	معیار تشخیص دیابت

نکات کلینیکی HbA1c

• HbA1c وضعیت میانگین قند سه‌ماهه را نشان می‌دهد.
• در کم‌خونی همولیتیک یا هموگلوبینوپاتی‌ها ممکن است نتیجه HbA1c گمراه‌کننده باشد.

بررسی هموگلوبینوپاتی‌ها با HPLC

HPLC می‌تواند انواع هموگلوبین‌های غیر طبیعی مانند HbS (کم‌خونی داسی شکل)، HbC یا هموگلوبین‌های ناشی از تالاسمی را به‌صورت دقیق جداسازی و اندازه‌گیری کند. این توانایی باعث شده امروزه در مراکز غربالگری تالاسمی و مشاوره ژنتیک از HPLC به‌طور گسترده استفاده شود.

نکات کلینیکی HPLC هموگلوبین

• برای تشخیص تالاسمی آلفا و بتا، HPLC بسیار ارزشمند است.
• شناسایی ترکیب HbA2 و HbF با HPLC برای افتراق تالاسمی ماژور و مینور کمک‌کننده است.